نگاهي به تاريخچه قبرستان بقيع

 

 

---

  هشتم شوال سالروز تخریب قبور سراسر نور ائمه بقیع است، حادثه‌ای که با گذشت حدود یک قرن از آن هنوز دل ارادتمندان به آل رسول را به درد می‌آورد. 

---

 

گرچه پس از گذشت قريب به يك قرن از تخريب حرم مطهر ائمه بقيع‌(ع) و از بين رفتن تمام آثار اين بناى باشكوه و معنوى نمى توان همانند ساير ابنيه تاريخى و مذهبى، از آثار آن به عظمت و قدمتش پى برد و تاريخ ساختمان آن را بدست آورد، ولى آنچه از منابع مختلف بدست مى آيد، تا حدّى مى تواند ما را با تاريخ و چگونگى اين حرم شريف آشنا سازد و بيانگر وضع اين بناى فخيم و پرشكوه معنوى در طول تاريخ گردد.

اجمال تاريخ اين حرم مقدس اين است كه قبور ائمه بقيع- عليهم السلام- مانند ساير قبرها در محوطه مكشوف و بدون ديوار و سقف نبوده؛ بلكه قبر آنان مانند تربت پاك رسول خدا- ص- و حضرت رضا- ع- از آغاز دفن اجساد مبارك و پيكر مطهرشان در داخل خانه اى كه متعلق به عقيل بوده، قرار داشته است و به مرور زمان اين خانه به ساختمان مناسب، به شكل مسجد تبديل گرديده، سپس در محل همان ساختمان بزرگترين و مرتفع ترين گنبد و بارگاه بنا شده است و در قرون متمادى داراى خادم و دربان و داراى ظريفترين و گرانبهاترين ضريح و صندوق با زيباترين روپوش و داراى فرش و قنديل بوده است[1] و بالاخره در هشتم شوال سال 1344 ه- به وسيله وهابيان منهدم گرديده است. [2]

حمله وهابى‏ها به كربلا؛ و هدم قبور إمامان بقيع

در روز هشتم ماه شوّال سنه يك هزار و سيصد و چهل و پنج هجرى قمرى، تمام بقاع متبرّكه و مشاهد مشرّفه ائمّه بقيع: حضرت إمام حسن مُجتبى، و حضرت إمام زين العابدين، و حضرت إمام محمّد باقر، و حضرت إمام جعفر صادق عليهم السّلام را با بقيه بقاع از قبور دختران رسول الله: زينب و امّ كلثُوم و رُقَيَّه، و قبور عمّه‏هاى رسول الله: صَفِيه و عاتِكه و قبر حضرت امُّ البنين، و قبر حضرت اسمعيل بن جعفر الصّادق، و قبر حضرت إبراهيم فرزند رسول الله، و قبور تمامى أصحاب و تابعين و. أرحام و أزواج رسول الله، و صلحاء و أبرارى كه از حَدِّ إحصاء بيرون است؛ همگى را خراب و با خاك يكسان كردند.

ادامه نوشته

به امام خود ایمان بیاورید:

مرحوم شیخ مفید به نقل از امام محمّد باقر علیه السلام حكایت نماید:

روزى عدّه اى از مردم حضور امام حسن مجتبى علیه السلام آمده و به حضرت گفتند: یاابن رسول اللّه ! شما نیز همچون پدرت امیرالمؤ منین علىّ علیه السلام معجزه اى - كه بسیار مهمّ باشد - برایمان آشكار ساز.

امام مجتبى علیه السلام فرمود: آیا پس از دیدن معجزه به امامت من مطمئن خواهید شد؟ و آیا ایمان خواهید آورد؟

گفتند: بلى ، اعتقاد و ایمان مى آوریم ؛ و دیگر هیچ شكّ و شبه اى وجود نخواهد داشت .

حضرت فرمود: آیا پدرم را مى شناسید؟ همگى گفتند: بلى .
در این هنگام ، حضرت پرده اى را كه آویزان بود كنار زد؛ پس ناگهان تمام افراد مشاهده كردند كه امیرالمؤ منین علىّ علیه السلام نشسته بود.

سپس امام حسن مجتبى علیه السلام خطاب به جمعیّت كرد و فرمود: آیا او را مى شناسید؟

گفتند: بلى ، این مولاى ما امیرالمؤ منین علىّ علیه السلام است ؛ و ما ایمان آوردیم و شهادت مى دهیم كه تو ولىّ و حجّت بر حقّ خداوند هستى ؛ و امام و جانشین پدرت خواهى بود.

و پس از آن اظهار داشتند: ما شاهد و گواه هستیم كه جنابعالى ، پدرت امیرالمؤ منین علىّ علیه السلام را پس از مرگش به ما نشان دادى ، همان طورى كه آن حضرت ، رسول اللّه صلى الله علیه و آله را پس از رحلتش در مسجد قُبا به ابوبكر و عمر نمایاند.

امام حسن مجتبى علیه السلام فرمود: واى بر حال شما! مگر این آیه شریفه قرآن را نخوانده ونشنیده اید كه خداوند متعال مى فرماید:((وَلا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فی سَبیلِ اللّه اءمْواتا بَلْ اءحْیاءُ وَلكِنْ لا تَشْعُرُون )).

آن هائى را كه در راه خدا به شهادت رسیدند، مپندارید كه مرده اند؛ بلكه آنان زنده و جاوید مى باشند ولى شما درك نمى كنید.

البتّه این حالت مختصّ كشته شدگان فى سبیل اللّه است ، كه در همه جا حاضر و ناظر خواهند بود.

سپس در پایان افزود: شماها درباره ما اهل بیت رسالت و نبوّت چه تصوّراتى دارید و چه مى اندیشید؟

گفتند: یاابن رسول اللّه ! ما به تو ایمان آوردیم و مطمئن شدیم كه تو امام و خلیفه بر حقّ رسول اللّه صلى الله علیه و آله هستى.

 

روئیدن رطب بر نخل خشكیده

امام جعفر صادق علیه السلام فرمود:
حضرت امام حسن مجتبى صلوات اللّه علیه در یكى از سفرهاى خود براى حجّ عمره ، بعضى از افرادى كه معتقد به امامت زبیر بودند؛ حضرت را همراهى مى كردند.

پس كاروانیان در مسیر راه خود، در محلّى جهت استراحت فرود آمدند؛ و در آن مكان درخت خرماى خشكیده اى وجود داشت كه در اءثر بى آبى و تشنگى خشك شده بود.

حضرت كنار آن درخت خرما رفت و نشست ، در این اثنا یكى از افراد كاروان به آن حضرت نزدیك حضرت شد؛ و كنارش نشست .

بعد از آن كه مقدارى استراحت كردند، آن شخص كه معتقد به امامت زبیر بود سر خود را بالا كرد و پس از نگاهى به شاخه هاى خشكیده نخل ، گفت : اى كاش این نخل رطب مى داشت ؛ و مقدارى از آن را میل مى كردیم .

امام حسن مجتبى علیه السلام فرمود: آیا اشتها و علاقه به آن دارى ؟
آن شخص زبیرى گفت : آرى ، پس حضرت دست هاى مبارك خود را به سوى آسمان بلند كرد و دعائى را زمزمه نمود.

ناگهان در یك چشم به هم زدن ، نخل خشكیده ؛ سبزو شاداب گردید و در همان حال رطب هاى بسیارى بر آن روئید.

در همین موقع ساربانى كه همراه قافله بود و كاروانیان از او شتر كرایه كرده بودند، هنگامى كه این كرامت و معجزه را دید، در كمال حیرت و تعجّب گفت : این سحر و جادوى عجیبى است !!

امام علیه السلام فرمود: خیر، چنین نیست ؛ بلكه دعاى فرزند پیغمبر صلى الله علیه و آله است كه مستجاب گردید.

و سپس افراد كاروانى كه همراه حضرت بودند، همگى از آن خرماهاى تازه خوردند.

و آن درخت تا مدّت ها سبز و خرّم بود و مردمان رهگذر از خرماهاى آن استفاده مى كردند.(1)

ادب حسنین علیه السلام
امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام مصداق کامل ادب بودند. نقل می کنند که وقتی امام حسن علیه السلام در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم می خواستند پدر بزرگوارشان را صدا بزنند با تعبیر «یا اباالحسین» صدا می کردند و امام حسین علیه السلام آن حضرت را «اباالحسن» می خواندند و هر دو رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم را پدر صدا می کردند. اما چون رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم رحلت کردند آن دو بزرگوار علی علیه السلام را پدر خواندند.

 

ادامه نوشته

بهترین شب

 

شب قدر، بزرگ‏ترین، شریف‏ترین، پرارج‏ترین و پر رمز و رازترینِ شب‏ها در چرخه زمان است. به راستی که سخن گفتن درباره این شب مبارک، بسیار مشکل است. کدام خامه است که در وصف این شب نشکند و کدام لسان است که در توصیف این شب قاصر نگردد و کدام عقل و تدبیر است که در فهم آن مبهوت و متحیر نماند؛ شبی که به فرموده حضرت امام صادق علیه‏السلام ، قلب ماه رمضان، به شمار می‏آید. این چه شب عزیزی است که دل عاشقان و سالکان کوی دوست را ربوده و آنان را، به راستی چنان مست و از خود بی خود کرده که یارای سخن گفتن در موردش را ندارند، دهانشان را دوخته و سکوت را پیشه آنان ساخته است.

گسترده‏ترین سفره رحمت
شب قدر، گسترده‏ترین سفره رحمت و پرنعمت‏ترین مائده لطف خداست. شب قدر، شب گشودن سفره دل و ریختن اشک نیاز و فصل گریستن چون ابربهار در آستان آفریدگار غفّار است. در شب قدر، روبه روی آینه محاسبه می‏نشینیم و چهره جان را بی غبار می‏بینیم و با باران اشک، دل را در سحر رحمت و مغفرت شست و شوی می‏دهیم. شب قدر، فرصتی است تا چهره دل را با آب توبه بشوییم و پاک‏تر گردیم و به فطرت بی‏عیب خویش برگردیم. رمضان، موعد عروج است و شب قدر، میعاد بیداران و معراج شب زنده‏داران. شب قدر، شب احیای خویش با دم مسیحایی دعاست. شب قدر، برای آن است که قدر خویش را بشناسی، تقدیر خویش را رقم زنی، قدرت اراده و انتخاب را بیازمایی و خویشتنِ جدید را با قلم توبه و جوهر اشک، ترسیم کنی. حیف اگر در شب قدر، قدرِ خود نشناسیم!

بهترین شب
در بهترین ماه سال که در آن، آدمیان به ضیافت الهی دعوت شده‏اند، بهترین شب قرار دارد. در قرآن شریف، در سوره دخان آیه 3، آن شب به شبی پربرکت متصف شده است. نیز در سوره مبارک قدر می‏خوانیم: «شب قدر، از هزار ماه برتر است». چه برکتی بالاتر از این که یک شب، هم سنگ هزار ماه، یعنی سی هزار شب یا 83 سال و چهارماه، معادل زندگیِ یک انسان معمولی قرار گیرد؟ مگر آن شب چیست که چنین خاصیتی یافته است؟ برتری شب قدر، در نزول قرآن کریم در آن، و آمدن فرشتگان درگاه الهی به زمین است. پس زهی سعادت که آن را به کمال دریابیم و از آن غفلت نورزیم.

شب قدر در ماه رمضان
در اینکه شب قدر در طول سال بیش از یک شب نیست و آن شب نیز در ماه مبارک رمضان واقع شده، شک و تردیدی وجود ندارد؛ زیرا، خداوند از سویی در آیه 185 سوره بقره می‏فرماید: «ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده است»، و از سوی دیگر، در آیه اول سوره قدر می‏خوانیم: «ما آن، یعنی قرآن را در شب قدر فرو فرستادیم». از ضمیمه کردن این دو آیه مبارک، چنین نتیجه‏گیری می‏شود که شب قدر، از ماه مبارک رمضان بیرون نیست و حتما در این ماه قرار دارد.

تعیین شب قدر
می‏دانیم که شب پرارج قدر، حتما در ماه مبارک رمضان واقع شده است، ولی اینکه کدام یک از شب‏های عزیز این ماه شب قدر است، برای ما معلوم نیست. در این مورد، در قرآن کریم مطلبی نیامده و روایات معصومان علیهم‏السلام نیز، شبی به خصوص را به عنوان شب قدر تعیین نکرده‏اند. از بعضی از روایات، معلوم می‏شود که شب قدر، حتما در دهه آخرماه مبارک رمضان قرار دارد؛ چنانکه حضرت علی علیه‏السلام فرمود: هنگامی که از رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله از شب قدر پرسیده شد، فرمود: «شب قدر را در دهه آخر ماه رمضان بیابید». نیز در برخی روایات دیگر، یکی از سه شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان به عنوان شب قدر معرفی شده است؛ چنانکه امام صادق علیه‏السلام فرمود: «شب قدر را در بین شب‏های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم طلب کن».

علت مخفی بودن شب قدر
بدون تردید رمضان هر سال، یک شب قدر در دل خود پنهان دارد و برای ما معلوم نیست که این دُرّ گران‏بها، در صدف کدام شب پرارج نهفته شده است. به راستی علت این مخفی کاری چیست؟ حضرت علی علیه‏السلام فرمودند: «به یقین می‏گویم که خداوند آن شب را به خاطر توجه بیشتر به شما، مخفی نگه داشته است؛ زیرا اگر آن شب را برای شما آشکار و معیّن می‏کرد، فقط به دنبال اعمال و فضیلت‏های آن شب می‏رفتید و شب‏های دیگر را فراموش می‏کردید».

شب قدر تا قیامت باقی است
بعضی، عقیده دارند که شب قدر، مختص زمان و روزگار پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله است و از میان رفته، و دیگر شب قدری نخواهیم داشت، اما چنین نیست و همه یاران پیامبر و عالمان مسلمان، معتقدند که شب قدر، تا قیام قیامت باقی است. از ابوذر غفاری نقل است که گفت: به پیامبر خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله گفتم: ای پیامبر، آیا شب قدر و نزول فرشتگان در آن شب، تنها در زمان پیامبران وجود دارد و چون پیامبران از دنیا رفتند، دیگر شب قدری نیست، فرمود: «نه، بلکه شب قدر، تا قیامت وجود دارد».

بهشت روي زمين

همچون نسيم صبح و سحرگاه مي‌رود
هر كس ميان صحن حرم راه مي‌رود

از هر چه غصه دارد و غم مي‌شود رها
هر سائلي به خدمت اين شاه مي‌رود

وقتي فرشته‌هاي حرم بال مي‌زنند
از سينه‌هاي شعله‌زده آه مي‌رود

اينجا بهشت روي زمين فرشته‌هاست
از كوي تو فرشته به اكراه مي‌رود

خورشيد در طواف حرم، وه! چه ديدنيست
هر شب به پاي‌بوسي آن ماه مي‌رود

باب‌الجواد راه ورودي به قلب توست
حاجت رواست هركه از اين راه مي‌رود
فاطمه ناني‌زاد